Begrazen

Onder begrazing wordt verstaan de inzet van vee om de productie van de vegetatie weg te nemen. Het wordt als herstelbeheer en regulier beheer toegepast in veel verschillende natuurtypen.

Doel

Het terugdringen van de bedekking van hoogproductieve, concurrentiekrachtige plantensoorten die profiteren van de effecten van verdroging, verzuring en/of vermesting om zo de concurrentieverhoudingen in de vegetatie te wijzigen ten gunste van laagproductieve, weinig concurrentiekrachtige soorten.
De afvoer uit (verschraling) dan wel herverdeling binnen een terrein van biomassa met daarin aanwezige voedingsstoffen. Het gaat hierbij om een vorm van herstelbeheer.
Het laten ontstaan van mozaïeklandschappen met een grote afwisseling in vegetatiestructuur. Dan gaat het om regulier beheer of vervolgbeheer dat wordt toegepast in aansluiting op herstelbeheer of een inrichtingsproject.

Aandachtpunten

Er zijn verschillende vormen van begrazing (jaarrond-begrazing, seizoenbegrazing, kuddebegrazing, drukbegrazing). Het tijdstip van begrazen, de keuze van de diersoorten die begrazen en de intensiteit van begrazing is situatie-afhankelijk en de verantwoordelijkheid van de beheerder.
De effecten van begrazing zijn sterk afhankelijk van de terreinomstandigheden, productiviteit van de vegetatie, het soort vee, de periode van begrazing en de veedichtheid. Het wordt daarom sterk aanbevolen om begrazingsprojecten periodiek te evalueren en hierbij een deskundige in te schakelen.
Bij de toepassing van begrazing zijn de volgende kostenposten aan de orde: rasters; klaphekken; veeroosters; drinkvoorzieningen; bouw van stal, kooi of veekraal; aanschaf van vee; kosten veeverzorging; onderhoud raster; begeleidende inrichtingswerkzaamheden, zoals maaien en afvoeren van vegetatie, plaggen, verwijderen bosopslag, de bouw van een veebrug of een dam.
Bij zwaar vergraste, maar niet verdroogde terreinen kan eerst plaggen wenselijk zijn.
Begrazing kan een tijdelijke maatregel zijn, om het proces van vergrassing te doorbreken, waarna ‘natuurlijke' verjonging kan optreden.
Bij het inzetten van begrazing is het belangrijk dat dit niet ten koste gaat van de bodem en biodiversiteit van natte terreindelen vanwege overmatige betreding en begrazing door het vee.
Voor een effectieve afvoer van voedingsstoffen of het terugdringen van vergrassing door begrazing kunnen zeer hoge veedichtheden (drukbegrazing) nodig zijn. Zelfs bij hoge veedichtheid is de hoeveelheid voedingsstoffen die wordt afgevoerd echter zeer gering in vergelijking met andere vormen van beheer. Hoge veedichtheden zijn nadelig voor veel planten en vooral dieren, onder meer omdat het sterke betreding met zich meebrengt en omdat het leidt tot het verdwijnen van structuurvariatie en bemesting van open plekken, omdat het vee daar rust.