N01.03 Rivier- en moeraslandschap
Cyclisch beheer in de Gelderse Poort
Vrijwel alle buitendijkse gebieden in de Gelderse Poort, bij Nijmegen en Arnhem, zijn aangewezen als grootschalig en dynamisch Rivier- en moeraslandschap. Slechts enkele specifieke plekken hebben een ander beheertype, zoals glanshaverhooiland. In alle andere delen is natuurlijke ontwikkeling het hoofddoel en zijn rivierdynamiek en begrazing de belangrijkste bepalende processen.
Na de eerste experimenten begin jaren ’90 met nieuwe uiterwaardennatuur in voorbeeldgebied de Millingerwaard is in de Gelderse poort een grootschalig riviernatuurgebied ontstaan, waar menselijk ingrijpen tot een minimum wordt beperkt. Andere functies, zoals recreatie en waterveiligheid, zijn echter nog steeds medebepalend voor beheer en inrichting. Vooral waterveiligheid drukt hierop een grote stempel, ontwikkeling van ruigte en ooibos wordt tot op zekere hoogte getolereerd.
De beheerder grijpt doorgaans met name in via de kuddegrootte van de paarden en runderen. Waar sterke verruiging optreedt, wordt de graasdruk verhoogd. Dichtheden worden echter altijd zo laag gehouden dat jaarrond begraasd kan worden en niet of nauwelijks hoeft worden bijgevoerd in de winter. Belangrijk in het kuddebeheer is de sociale structuur. Deze heeft namelijk ook effect op het landschap, denk aan de zogenoemde stierenkuilen die door bronstige stieren worden gemaakt; deze staan bekend als hotspots voor insecten.
Soms wordt ingegrepen om te voldoen aan eisen van Rijkswaterstaat voor voldoende doorstroming. Verwijderen van bomen en struweel of afgraven van afzettingen zijn maatregelen die dan genomen worden. Dit hoeft voor de riviernatuur geen groot probleem te zijn als dit elders voldoende aanwezig is. Bovendien bootsen deze maatregelen natuurlijke afbraak door de rivier na, die door vastlegging van de rivier nu niet meer plaatsvindt. Het resultaat is niet alleen een vergrote waterafvoer, maar ook tijdelijke terugkeer van pionierstadia en verjonging van habitats.
Dergelijk beheer is in 2008 geïntroduceerd als cyclisch beheer. Lees meer over cyclisch beheer op de website van ARK Natuurontwikkeling.
Grootschalige ingrepen vinden momenteel plaats in onder andere de Millingerwaard, waar tussen 2013 en 2020 geulen worden gegraven ten behoeve van waterveiligheid. De inrichting zorgt voor een waterstandsverlaging bij hoogwater van zo’n 6 centimeter. Daarnaast zijn dwars op de geul kwelgeulen gegraven en blijft er in het gebied volop ruimte voor ooibossen, struwelen, rivierduinen en ruigtes.
Meer over de herinrichting Millingerwaard