Populatie-ontwikkeling na herintroductie van de kokerjuffer Lepidostoma basale op de Zuidwest-Veluwe

Samenvatting

In het OBN-project “Herstel van laaglandbeken door het herintroduceren van macrofauna” werd in 2014 de kokerjuffer Lepidostoma basale geintroduceerd in de Heelsumse beek op de Zuidwest-Veluwe. Deze soort, die sterk afgenomen is door habitatvernietiging en verslechtering van de waterkwaliteit, werd uitgezet op een fysisch-chemisch en hydromorfologisch herstelde locatie. Het doel was te onderzoeken of het ontbreken van de soort in de herstelde beek het gevolg was van dispersiebarrières. Het project was succesvol: de soort vestigde zich en vertoonde sterke populatiegroei in de beek. Er werd geen negatieve invloed op de andere soorten in de beek vastgesteld. Monitoring in 2021 toonde aan dat de populatie zich goed heeft ontwikkeld in de Heelsumse beek, maar dat er geen uitbreiding naar omliggende beken heeft plaatsgevonden. Er is wel veel potentieel geschikt habitat aanwezig in deze beken, maar de hydrologische omstandigheden zijn ongunstig voor vestiging, zoals voldoende stroming en stabiele waterafvoer. De conclusie is dat herintroductie een haalbare maatregel is, mits de locatie voldoet aan de specifieke eisen van de soort.

Beheeradvies

• Verbeteren van het leefgebied: Stimuleer de opslag van beekbegeleidende bomen langs de Heelsumse beek, of plant deze aan, om meer geschikte leefomstandigheden te creëren voor Lepidostoma basale.
• Hydrologische maatregelen: Voer grootschalige maatregelen uit in de Renkumse beken, zoals het verbeteren van de waterafvoer en het terugdringen van grondwateronttrekkingen, om een stabieler en geschikter hydrologisch regime te verkrijgen.
• Herstellen van habitats: Stimuleer de ontwikkeling van veenvormende vegetaties in de bovenloop van het bekenstelsel om water vast te houden en de waterkwaliteit te verbeteren.
• Habitatmonitoring: Blijf de kwaliteit van het water monitoren en beoordeel regelmatig de geschiktheid van potentiële herstelde bekenstelsels voor Lepidostoma basale.

Beleidsadvies

• Beleid gericht op habitatverbetering: Ontwikkel beleid dat gericht is op het herstel van beeksystemen door het verbeteren van de waterkwaliteit en hydrologisch herstel, zoals het bevorderen van stroming en het vermijden van stagnatie en verslibbing.
• Waterbeheer: Introduceer maatregelen die overmatige wateronttrekking tegen gaan en zorg voor een stabielere wateraanvoer in beken, vooral tijdens droge perioden.
• Stimuleren van samenwerkingen: Werk samen met lokale beheerders en wetenschappers om herintroducties van macrofauna zoals Lepidostoma basale te ondersteunen.
• Monitoren en evalueren van effectiviteit: Monitoring en het evalueren van het effect van herintroducties zijn belangrijk om tijdig in te kunnen spelen op veranderingen in de habitatkwaliteit en de populatieontwikkeling.
• Verbeteren van verbindingen tussen watersystemen: Stimuleer het herstellen van ecologische verbindingen tussen verschillende beken om de verspreiding van soorten zoals Lepidostoma basale te vergemakkelijken.

Lees meer over dit onderzoek: