Stikstof als mogelijke oorzaak van contrasterende aantalstrends bij insectivore vogels van droge bossen en heide

Samenvatting

Verhoogde atmosferische stikstofdepositie (NOx en NHx) heeft geleid tot ingrijpende veranderingen in bodemchemische processen, met name bodemverzuring en -vermesting in droge bossen en heidegebieden. In dit onderzoek is voor insectivore broedvogels (soorten die leven van ongewervelden) van droge bossen en heide op zandgronden geanalyseerd of stikstofdepositie gecorreleerd is met de dichtheid en aantalstrend van populaties. In een analyse van de populatietrends van deze vogels op zandgronden tussen 1990 en 2020 bleek een afname aan vogels in heide- en stuifzandgebieden, terwijl populaties in loof- en gemengde bossen stabiliseerden of toenamen. De negatieve trends in de vogelpopulatie lijkt samen te hangen met stikstofdeposities, vooral in gebieden met een lage bodembufferingscapaciteit. Ecologische eigenschappen van de vogelsoorten, zoals territoriumgrootte en groeisnelheid, spelen een kleine rol in de variatie van stikstofeffecten. De meeste effecten worden verklaard door bodemeigenschappen zoals de beschikbaarheid van kalk. Dit rapport biedt belangrijke inzichten voor herstelmaatregelen en benadrukt het belang van het aanpassen van beheer en beleid om de negatieve effecten van stikstof te beperken.

Beheeradvies

• In gebieden met een lage buffering van de bodem moeten maatregelen worden genomen om de bodembuffer te verbeteren zoals kalkaanvoer.
• Beheermaatregelen moeten gericht zijn op het herstellen van gebieden met slechte buffering, zoals heide en stuifzand.
• Aangezien prooiaanbod mogelijk wordt beïnvloed door stikstof, kunnen maatregelen gericht op het bevorderen van een divers voedselaanbod de effecten van vermesting verminderen.

Beleidsadvies

• Beleidsmaatregelen moeten gericht zijn op het verlagen van stikstofdepositie, vooral in regio’s met een hoge stikstofbelasting.
• Beleidsmaatregelen moeten rekening houden met de ecologische kenmerken van verschillende gebieden en vogelsoorten, zoals prooi-aanbod, broedbiologie en kalkbehoefte. Specifieke maatregelen voor verschillende soorten kunnen effectiever zijn dan generieke benaderingen.

Infographic wat is de invloed van stikstof op insectenetende vogels?